Căn cứ vào khoản 1 Điều 2 của Pháp lệnh 02/2022/UBTVQH15, nội dung quy định về hành vi cản trở hoạt động tố tụng bị xử phạt vi phạm hành chính được giải thích cụ thể như sau: Hành vi cản trở hoạt động tố tụng bị xử phạt vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân hoặc tổ chức thực hiện, có lỗi và gây ảnh hưởng đến quá trình giải quyết vụ án hoặc vụ việc của cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của các Bộ luật, Luật có liên quan, bao gồm Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự và Luật Tố tụng hành chính. Tuy nhiên, hành vi cản trở này không phải là tội phạm, mà theo các quy định của Pháp lệnh, hành vi này phải bị xử lý dưới hình thức xử phạt vi phạm hành chính.
Bên cạnh đó, Pháp lệnh cũng chỉ rõ rằng các hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, gây cản trở hoạt động giải quyết vụ việc của cơ quan, người có thẩm quyền trong các thủ tục tố tụng hành chính, tố tụng hình sự hay dân sự sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật, nếu hành vi đó không đủ cấu thành tội phạm. Ví dụ như hành vi cản trở trong việc áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân hoặc trong thủ tục đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, mặc dù không cấu thành tội phạm, nhưng nếu có hành vi cản trở sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của Pháp lệnh này. Điều này nhằm đảm bảo tính nghiêm minh và hiệu quả của các thủ tục tố tụng, đồng thời ngăn chặn các hành vi làm cản trở quá trình thực thi pháp luật trong các vụ án, vụ việc của cơ quan có thẩm quyền.
Theo quy định tại Pháp lệnh 02/2022/UBTVQH15, hành vi cản trở hoạt động tố tụng bị xử phạt vi phạm hành chính là hành vi được thực hiện bởi cá nhân hoặc tổ chức, có lỗi và gây cản trở đến quá trình giải quyết vụ án, vụ việc của cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự, tố tụng hình sự và tố tụng hành chính. Cụ thể, các hành vi này có thể là hành động cố tình làm chậm trễ, gây khó khăn trong quá trình giải quyết vụ án, vụ việc, làm gián đoạn các thủ tục tố tụng hợp pháp hoặc gây ảnh hưởng xấu đến công việc của các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền trong việc thực thi pháp luật.
Tuy nhiên, hành vi cản trở này không phải là hành vi phạm tội nghiêm trọng đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự. Thay vì bị xử lý hình sự, những hành vi này chỉ bị xử phạt dưới hình thức vi phạm hành chính, tức là các cá nhân hoặc tổ chức thực hiện hành vi cản trở này sẽ phải chịu các biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật về vi phạm hành chính. Việc phân loại hành vi này thành vi phạm hành chính thay vì tội phạm nhằm đảm bảo tính công bằng, tránh áp dụng các biện pháp xử lý quá nặng nề đối với những hành vi cản trở không mang tính chất nghiêm trọng đến mức phải xử lý hình sự, đồng thời vẫn đảm bảo được sự nghiêm minh trong việc thực thi pháp luật và bảo vệ hoạt động tố tụng khỏi những ảnh hưởng xấu.
>> Về mức xử phạt hành vi cản trở tố tụng
Căn cứ vào Điều 6 của Pháp lệnh 02/2022/UBTVQH15, quy định rõ về mức phạt tiền và thẩm quyền phạt tiền đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng. Cụ thể, mức phạt tiền tối đa đối với mỗi hành vi cản trở hoạt động tố tụng của cá nhân có thể lên đến 40.000.000 đồng, trong khi mức phạt tối đa đối với tổ chức thực hiện hành vi cản trở tương tự có thể lên đến 80.000.000 đồng. Điều này cho thấy, pháp luật có sự phân biệt rõ ràng giữa cá nhân và tổ chức trong việc xử lý hành vi vi phạm hành chính liên quan đến hoạt động tố tụng, với mức phạt đối với tổ chức luôn gấp đôi so với cá nhân.
Pháp lệnh cũng chỉ ra rằng, mức phạt tiền được quy định tại Chương II của Pháp lệnh này áp dụng cho các hành vi cản trở hoạt động tố tụng của cá nhân, và nếu tổ chức thực hiện hành vi vi phạm tương tự, mức phạt sẽ gấp đôi mức phạt đối với cá nhân. Điều này có nghĩa là, pháp luật đã tính đến yếu tố quy mô và trách nhiệm của tổ chức khi xử lý các hành vi vi phạm, nhằm bảo đảm tính nghiêm minh và công bằng trong việc áp dụng chế tài xử phạt.
Bên cạnh đó, Pháp lệnh cũng quy định thẩm quyền phạt tiền đối với các cá nhân và tổ chức vi phạm. Theo đó, thẩm quyền phạt tiền của các cơ quan, tổ chức được quy định tại các Điều từ 25 đến 32 của Pháp lệnh này sẽ áp dụng đối với hành vi cản trở của cá nhân. Đặc biệt, thẩm quyền xử phạt đối với tổ chức sẽ gấp đôi thẩm quyền xử phạt đối với cá nhân, điều này thể hiện sự nghiêm khắc hơn đối với tổ chức, nơi có thể xảy ra những hành vi vi phạm có tính chất nghiêm trọng hơn hoặc có tác động rộng rãi hơn đối với hoạt động tố tụng.
Tổng thể, các quy định này nhằm tăng cường hiệu quả của việc xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng, bảo vệ công lý và nâng cao trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong việc tuân thủ pháp luật.
